Navên Rengan – نام رنگها به زبان کردی

نام رنگها به کردی – Reng
Şîn, Hêşîn – آبی
Binefşî, Binefş, Mor, Xemrî – بنفش
Pembe, Pemberî – پوست پیازی، صورتی
Firûzeyî – فیروزه ای
Sût – صورتی
Kekeşîn
Zîv – نقره ای
Gewr – خاکستری
Kesk – سبز
Keskêzer – زیتونی
Zer – زرد
Qîçik – زرد روشن
Zêr – طلایی
Tûtik, Narincî – نارنجی
Pirteqalî – پرتغالی
Sor: سرخ، قرمز
Gewez
Qehwayî – قهوه ای
Qemer – قهوه ای کم رنگ
Bej – بژ
Reş – سیاه
Sipî, Berfî, Sîs, Qaş – سفید
Belek – سیاه و سفید، ابلق

سازندە جهان

دهقان خوراک و فعلە جهان را بپا کند

بیجا گمان مبر تو کە این را خدا کند

بی شک و شبهە نیست خدائی، اگرکە هست

مظلوم را مسخر ظالم چرا کند؟

اللە و شاه آلت صنف ستمگرند

زاهد ریا پرستد و کار ریا کند

سرمایە گر فنا شود، اول امام شهر

دست خدا و دامن دین را رها کند

دارا بە بزم بادە و سرگرم سادە است

فرصت کجا کە فکر  بەحال گدا کند؟

باید کە داس رنجبر و پتک کارگر

مظلوم را ز پنجە ظالم رهاکند

کو انقلاب سرخ؟ کە دارای بیشرف

بالا بە پیش تودە زحمت دوتا کند!

نصرت ز اتحاد و و ز علم است و انقلاب،

با کارگر بگوی کە ترک دعا کند!

 باوێ فه خرییا  

ka roj(کوروش کبیر)

پراکندگی زبانی در کشور ایران

کردهای عزیز رنگ آبی مخصوص شماست!!!

 ROVÍ Ú MAR

Rojheke gelek xedar
Búne bira roví ú mar

Li zozané wan
Nebariye berf ú baran

Xela rabúye, hishk búne ber ú dar
Wana beré xwe dane desht ú newal

Hatine ber cemekí mezin
Felaté avé lé bipezin

Mar daye girí
Sitérén cavan wek liba tirí

Roví jhé pirsí
"Xér e bira, cima ditirsí"

Roví bi dilekí shewití

ادامه مطلب ..............بروید..........

ییلماز گونای پادشاه زشت کوردان

همیشه هنگام صحبت از سینمای ترک و کورد، “ییلماز گونای” نخستین نامی است که به ذهن می‌آید.

گونای در سال ۱۹۳۷ در یکی از روستاهای اطراف شهر آدانا در ترکیه در خانواده‌ای کوردتبار به دنیا آمد. نام واقعی او یلماز پوتون Yilmaz Pütün است. اما وی خود را ییلماز گونای(به فارسی«جنوب تسلیم ناپذیر») نامید.

                   ZOZAN                        

Zozanê me bilind in
Tev bi zevî û gund in
Di wan hene avên sar
Jêkênabin ber ûdar
Raxerên wan gulçîçek
Teyr û tû tê de lek bi lek
Havînan em diçin wan
Tevî koç û pez û gan
Derbas dikin rojên germ
Li ser wê nefela nerm
Dilîzin her direvin
Heyanî koç dakevin
Dema çiya dibin sar
Payîz dibe em tên xwar.

سرویس طلایی پیدا شده در کردستان

ادامه مطلب ......بروید...............

امام خمینی (ره): 

امید دارم ملت های اسلامی وملت بزرگ ایران با یک تحرک فرهنگی گسترده بتوانند مسلمانان را از فقر وتنگنای علمی در آورند .

بیست و سومین ساگرد ارتحال بنیانگذار کبیر انقلاب ،سراسر ایران عزیزم را به ماتم برد روحت شاد ای امام فرزانه.

ابزار آلات پیدا شده در کردستان باستان

Beroşê bîne

کردستان مهد موسیقی جهان

 تاریخ نویسان و موسیقی دانان معروف جهان معتقدند که ; کردستان مهد تمدن موسیقی جهان به حساب می آید.
گزنفون تاریخ نویس یونانی در این باره نوشته: بعد از حمله یونان به ایران و شکست کوروش هخامنشی از یونانی ها ، هنگامی که لشگر یونان قصد بازگشت از کردستان را داشت ، کوردها با خواندن نغمه ها و سرودهای دسته جمعی ، یونانی ها را مورد حمله قرار دادند.
گزنفون افزوده که : چگونه کوردها در آن زمان با هنر موسیقی آشنایی داشتند و حتی از آن در جنگ ها هم استفاده می کردند.

ادامه مطلب ...............بروید........

عکس عایشه شان

Conî û dan Dema dibû payîz gundiyên me tevdîra zibistanê didîtin. Zivistana, li welat gelek berf dibarî, rê û dirb dihatin girtin, pirr mirov hebûn ku şeş meha çavên wan bi bajêra nediket. Dê pêwîst bû ku tevdîra şeş meha bahata girtin. Tevdîr çî bûn? Kesên heywanên wan heba kâ û gîha dicivandin, mêrgê wan heba diçinîn, hinekan gîha hûrdikirin dikirin kâ. Van salên dawîn hima herkesî gîhayê xwe hûrdikirin dikirin kâ, jiber hinek kesên nebaş gîha dişewitandin. Kesên mêrgê wan tunebana an rûyê mêrga kirî dikirin an jî, ji xwe re kâ û gîha distendin, bi vî awahî tevdîra heywana dihat dîtin. Carnan ku zivistanê dirêj bikira hinek kes kâ û gîhayên wan têr nedikir, kesên perê wan heba dikirîn, hinekan jî pezên xwe li cîrana belav dikirin heta çêre derketa. Hinek kesan jî pezên xwe dibirin welatê jêrîn, wek Riha û Amedê. Lê tevdîra mal jî hebû. Ew jî bi gelemperî genim kelandin (Serhediya jê re bilxur kelandin digotin) û dan kutan bû. Çend torbe arvan, kartol, pîvaz û tenekên rûn, penêr û toraq jî nedihat jibîr kirin. Lê van salên dawîn gelekan di şûna rûnê mal de yên sun’î (serhediya runê vite digotin) distendin, jiber ew rûna him sivik bû û him jî erzan bû. Vana karên serbixwe bûn, lê genim kelandin û dan kutan pirrê caran cîrana bihev re alîkarî dikir. Wê biçuna devê çemekî, genimê xwe bişûştina, agirê xwe vêxistina, berôş û sîtilên xwe danîna ser agir, genim têxistinayê û bikelandina. Piştî kelandinê genim diperçivî, lê bi rastî dema ku hêj germ bû gelek tam jî têde hebû. Carnan cîranan ji cîranan re genimê kelandi diyarî dikirin, me jê re digot bilxur hêj ku nahatibû hêran jî. Piştî kelandinê genim li ser qesîl û palasa radixistin. Dema baş hişk biba îja ew genima an dibû bilxur an jî dibû dan. Pirrê kesan 3-4 torbe bilxur çêdikirin û bi qasî torbekî ji dan. Lewra dan wek bilxur pirr nedihat xwarin. Bilxurê me him di şûna xwe de û him jî di şûna birinc de dihat bikar anîn. Bi rastî tama bilxur jixwe ji birinc jî xweştir e, lê hinek kesên maldar birinc jî distendin, dema mêvan bahatana birinc meqbûltir bû. Boy vê jî hinek kesan xwarina bilxur biçûk didîtin. Ku dema hinekan liser nan û zadê wan henek bikirina digotin dinya nediya dinya nedî, bilxur dane ser gotin mala me eydî Destarê bilxur li welat berê du kevir bûn. Kevirê binî pîjek dixistin navê, yê ser jî nava wê de qulek mezin çêdikirin, genim berdidan nav û kevir digerandin, her wiha ew genimê kelandi hûr dibû û dibû bilxur, lê hurîkên wî jî çêdibûn, ji wê re jî digotin bilxurê hûr. Bi bilxurê hûr jî kifte çêdikirin. Ji dan kutanê re jî aşek hebû. Ew aşa kevireki mezin bû, nava wî derdixistin bi qasî tenekekî genim bikevê, jê re conî digotin. Conî ji kevirê nerm çêdibû lê her malek coniyê wan tunebû. Mirov dikare bêje di gundek biçûk de 2-3 conî ancex hebûn. Dûvre gazî ciwanên cîran dikirin û bi mêkuta ew genima dikutan. Bi gelemperî du heba bihev re li conî dixistin, du heb jî li dor conî rudiniştin, genim davêtin ber mêkuta, lewra dema bi mêkuta li conî dixistin genim belav dibû, carnan derdiket serlêva conî, ku tevlihev neba dan baş nedihat kutanê. Li welatê me cîhki ciwana hevdu nasbikira tunebû, bes dawet hebûn, jixwe li welat pirrên ciyan govenda mêr û jinan jî cuda bû, ta van salê dawîn jiyana nû tevlihev kir!.. Ciyê duwemîn yê boy naskirinê conî bûn. Ciwana dema dan dikutan bihev re sohbet jî dikirin, wisan dibû sedemê naskirina wan jî. Hinek caran jî liber conî ciwana quweta xwe diceribandin, bihev re diketin reqabetê, dema yekî mêkut li conî dixist yê din mêkutê xwe amade dikir, wisan yek wî yek yê din ta kîjan zû biwestiya. Xwarina wê rojê liser xwediyê bilxur bû, hinekan merdî dikirin ji wan re cixare jî distendin, lê kesî boy vî karî ucret nedistend. Hinek xwedanê bilxur jî mexsûs wan dikir reqabetê daku zûtirî danê xwe bikutin. Dan kutan jî him ji kultura me ye, him jî karekî alîkariyê bû di nava cîranan de. Belku niha hinek xwendevan qet navê coni seh jî nekiribin. Min xwest binvîsim daku ney jibîr kirin.

دل نوشته های زیبای کردی

Gul

Biro qeytan û çav bi kil

Biskên dirêj li ser mil

Bejina zirav rîhan şitil

Te mal li min kire kavil

Ji te pêva kes neket dil

Ax ji derdê te gul

Çavên reş dirêj mijgul

Bêvil zirav wek nikil

Heyrana herdu dêmgul

Te ji min bir dil û aqil

Sing boye wek du çiqil

Nav ra dixwî çi paxil

Berfa spî mîna kakil

Ji min bir hemî hawil

Çav li min bon şil û pil

Dil boye kovan û kul

Xwezî ez boma bilbil

Bêhn bikira ew sorgul

Bixwara ji wê simbil

Li min vekira ew dil

Bigirta dest û çepil

Bi min ra bikira têkil

Ax ji derdê te gul

الفبای مشترک زبان کردی

گسترش ارتباطات مجازی (از طريق كامپيوتر) و در دسترس بودن منابع متنوع اطلاعات الكترونیكی روی اينترنت موجبات سوالات تكنيكی را در زمینه‌ی شكل و نحوه استفاده از ابزار ارتباطی فراهم آورده است. بكار گیری اينترنت، بسرعت بخشی از زندگی روزمره خانواده‌ها در كشورهای غربی شده است. مهاجران كرد نيز به اين مسير ملحق شده و در اين روند جزو كاربران قابل ملاحظه ارتباطات اينترنتی می‌باشند.

تاريخ زبان كردی يك پديده‌ی انعطاف پذير شگفت انگيز بوده است. در حال حاضر تقريباً چهل ميليون نفر در سرتاسر دنيا به گويش‌های گوناگون زبان كردی صحبت می‌كنند. از زمانی كه سرزمين آبا و اجدادی كردها در قلب جغرافيائی خاورميانه مابين كشورهای متعددی تقسيم گرديد، و باعث تشكیل يكی از بزرگترين ملل بدون كشور (دولت) دنیا گردید، برقراری ارتباط از روی مرزهای بين المللی بسیار مشكل گرديده است. تنها از اواخر دهه هشتاد میلادی سخنوران به گويش های مختلف زبان كردی توانسته اند مابين كشورهائی كه كردستان را اداره می كنند با يكديگر ارتباط برقرار سازند. اخيراً در عصر شبكه های ارتباطات كامپيوتری، كردها فصل جديدی را در تاريخ زبانشان آغاز كرده‌اند كه ممكن است آنها را قادر سازد كه با حركتی ملی، زبان كردی را به زبان اول مورد استفاده‌ی كودكانشان تبديل نمايند.

اکنون به دلیل رشد سریع اطلاعات الکترونیکی‌، ادامهٔ حیات زبان کوردی بستگی به توانائی آن در معرفی‌ و شناساندن موثر مشکلات مردمی که به این زبان سخن میگویند دارد. نسل جوانی که دور از کردستان زندگی‌ می‌کند امروز میتواند به آسانی از طریق شبکه جهانی‌ اینترنت با همشهریان و یا همزبانان خود در دیگر نقاط دنیا به زبان مادری ارتباط برقرار کند. البته این امر نیاز به نوسازی  زبان کوردی داشته تا محدودیتی برای افراد پیش نیاید. با ایجاد چنین سیستم ارتباطی‌ گسترده، امکان ایجاد بانک اطلاعاتی الکترونیکی‌ ملی‌ برای کوردها با دسترسی آسان از طریق اینترنت به وجود خواهد آمد. چنین بانک اطلاعاتی‌ میتواند شامل اطلاعات در مورد اقشار مختلف کورد زبان باشد، که در نهایت باعث ایجاد ارتباط نزدیکتر میان گویشهای گوناگون زبان کوردی و همچنین ایجاد راهی‌ نوین برای ارتباط میان نسل قدیم و جدید خواهد شد.

در حال حاضر کوردها از چهار سیستم غیر استاندارد نوشتاری استفاده میکنند. در نواحی مرکزی از حروف الفبای عربی‌ استفاده میشود.  کوردهای ساکن در اتحاد جماهیر شوروی سابق از حروف کیریللیک استفاده میکنند و در جنوب شرقی کوردستان هم استفاده از حروف الفبای فارسی رایج است.

نبود سیستم نوشتاری مشترک ، استفاده از رسانه‌ها و نشریات مربوط به یک منطقه  خاص را در مناطق دیگر ناممکن و بیهوده می‌سازد. در نتیجه بسیاری از صاحبنظران در مورد نیاز فوری به ایجاد یک سیستم الفبایی مشترک به توافق رسیده‌اند.  فرهنگسرای زبان کوردی (کال) بر این باور است که سیستمهای کنونی نوشتاری زبان کوردی دچار کاستیها و اشکالات فراوانی‌ چون توانایی کاربردی بسیار کم مخصوصاً برای کسانی‌ که به گویش‌های متفاوت زبان کوردی سخن میگویند می‌باشد. نکته دیگر ضعیف بودن قوانین و استانداردهای جهانی فناوری اطلاعات ( آی.تی) است. برای جلوگیری از این موارد، فرهنگسرای زبان کوردی (کال) سیستم مشترک الفبایی را مطابق باISO-8859-1 بین‌المللی ایجاد کرده است.

این سیستم نوین ترکیبی‌ است از الفبای لاتین همراه با تغییرات جزئی / نشان‌ها و علائم جدید که با افزایش توانایی‌ها کار را برای کاربران آسانتر ساخته و انعطاف بیشتری بدان بخشیده است. این تلاش‌ها به منظور احیا و ترویج استفاده از زبان کوردی بویژه برای نسل جوان کورد انجام شده است.

سیستم مشترک الفبای کوردی با توجه به سه نکته زیر ایجاد شده:

۱. برای نشان دادن هر صدا یک حرف در نظر گرفته شده.( به استثنای  صداهایی مانند sh,jh)

۲. استفاده نکردن نشانه های تفکیک کننده که نوشتن آنها نیاز به استفاده از برنامه های مخصوص کامپیوتری دارد. تمام حروف  استفاده شده در این سیستم  الفبایی مشترک مطابق با ISO ۸۸۵۹-۱ لاتین ۱ برای زبانهای اروپای غربی و پیرو یک استاندارد جهانی‌ میباشند.

۳. حذف حروفی که سمبل هیچ صدا یا نشانه‌ای در زمان کوردی نمی باشند مانند ع، غ، ح .( بکار گرفتن E/'e/'H/'h/'X/'x' با توجه به گویش های گوناگون جایز می‌باشد. برای اطلاعات بیشتر میتوانید برگه پرسش‌ها و پاسخها را ببینید.) واژه‌های غرض گرفته شده  نیازمند خنثا شدن و  همخوانی با قوانین نوشتاری زبان کوردی را داشته و همزمان با حفظ این قوانین تلفظ به گویش‌های مختلف نیز باید توجیه شده باشد.

این دستگاه/سیستم الفبایی  شامل ۳۴  حرف است. ۴ حرف از نوع حروف diagraph مانند ش، ج و ۴ حرف دیگر: é/ù/ú/í/ در مجموع دارای  ۹ حرف صدا دار و ۲۵ حرف بی‌ صدا می‌باشد. با به کار گرفتن این سیستم کاربران به اسانی‌ قادر به نشر اطلاعات و همچنین استفاده از پست الکترونیکی‌ به زبان کردی خواهند بود. از دیگر فواید این سیستم امکان ساختن فرهنگ لغات کوردی ،غلط یاب واژه‌ها با استفاده از سیستمهای عامل رایج و واژه  نگارها مانند محصولات شرکت Microsoft می‌باشد.این سیستم الفبایی میتواند به آسانی و بدون  محدودیت در هر برنامه کامپیوتری یا جستجوگر به کار گرفته شود. نشریات کوردی در تمام جهان برای همگان در دسترس خواهند بود. فراگیری زبان کوردی به گویشهای گوناگون آسانتر و محبوبتر خواهد شد. جامعهٔ کورد قادر به درک بهتر پیچیدگیهای ( گویشی و فرهنگی‌) حاضر و تجزیه و تحلیل آنها خواهد بود. یک سیستم الفبایی مشترک باعث فهم بهتر و  پرورش منافع ملی‌ کورد خواهد شد.

زن اسطوره ای موسیقی کردی(( عایشه شان))

شاهزاده‌ بی تاج و تخت موسیقی کوردی، عایشه‌ شان

یکی از هنرمندهان مبارز در کوردستان ترکیه شیرزنی به نام عایشه‌ شان میباشد.

عایشه‌ شان با صدایی گرم و دلنشین، با کلامی شیوا ضرب المثل قدیمی کوردی را که‌ میگوید:\\\" شیر شیر است چه‌ زن یا که‌ چه‌ مرد\\\" به‌ اثبات رساند.

عایشه‌ شان در میان ملت کورد به‌ اسامی: عیشان کورد، عایشه‌ شان ، عایشه‌ خان، عیشان عثمان و عیشان علی مشهور بود‌.

او در آبان سال 1938 در شهر دیاربکر دیده‌ به‌ جهان گشود.

زمانی که‌ هنرمندان و آوازخوانان کورد در خانه‌ پدری عایشه‌ شان گرد می آمدند و تا سپیده‌ صبح میسرودند ، عایشه‌ شان با دوستانش در پشت درهای بسته‌ تا خود صبح گوش جان و دل به‌ صدای گرم آنان میسپرد.

محتوای آهنگهای عایشه‌ شان که‌ از طرفی او را به‌ شنونده‌ می شناساند، از طرف دیگر‌ موضوعاتی از قبیل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی را نیز در بر میگیرد.

عایشه‌ شان که‌ در حسرت دیدار از کوردستان عراق بود، در سال 1979 موفق شد که‌ این بخش از کوردستان را زیارت کند.

مردم در کوردستان عراق به‌ گرمی از او پیشوازی کردند.در دهوک، کرکوک، هه‌ولیر و بغداد، همراه با هنرمندانی چون محمد عارف جزیری، عیسی برواری، گلبهار، تحسین طاها، نسرین شروان به‌ روی صحنه‌ رفت .

هنرمند کورد عایشه‌ شان ،29 آذر ماه سال 1996 بعد از سالها خدمات متمادی برای زبان و هنر ملت تحت ستم خود در بیمارستان شهرازمیر ترکیه‌ بر اثر بیماری سرطان در تنهایی دیده‌ از جهان فرو بست.

آهنگهای مشهور و ماندگار عایشه‌ شان عبارتند از : جمبلی میر حکاری، مم و زین، لی لی بیمال، زری حیران، جمیله‌، بریوان، کوچر، لاوک متینی، میرو، حسنیکو، درد هویه‌، قدر یار، خریبم دایه‌، نوروز، ولاتی من دیاربکر.




 

بسیاری از خود می پرسند آیا امیدی به گسترش کاربرد زبان کوردی وجود دارد؟

آیا می توان شان این زبان را به جایگاه مناسبی رساند؟ آیا می توان کاربرد آن را به موضوعاتی فراتر از رفع نیازهای روزمره کشاند و آنرا ابزار علم و دانش کرد، با آن شعر و ترانه سرود، رمان نوشت و تحسین خوانندگان سایر زبانها و ملتها را برانگیخت؟

شاید سوال ساده و بدیهی به نظر برسد اما به نظر می رسد تکرار آن مهم است. آری، امید هست و راه پیش روی زبان کوردی بسیار روشن است. می توان بحث را با ذکر دلایل بسیار ادامه داد. همچنین می توان به رویدادهای تاریخی استناد کرد و بر ادعای خود صحه گذاشت.آنچه که در حال حاضر به نام زبان ایتالیایی خوانده می شود در حقیقت تا قرن سیزدهم میلادی وجود نداشته است. ادبیات نوشته شده به زبان ایتالیایی همگی متعلق به قرن سیزدهم به بعد است. جالب است بدانیم حتی مارکوپولوی ایتالیایی، سفرنامه ی خود را با زبان فرانسوی نوشته است.امپراطوری بزرگ روم نتوانست از خود زبانی به یادگار بگذارد و از لاتین تنها نامی مانده است و اکنون در دل کتابخانه ها آرمیده است و گویشوران آن در حد نام و آوازه اش نیست. پس از انقراض امپراطوری روم، مردم ساکن در مرکز اصلی قدرت آن (ایتالیا) با پراکندگی و تنوع زبانی بسیار مواجه گشتند و سالها بعد توانستند زبان متحد خود را احیا کنند و زبان ایتالیایی نام نهند. حال چگونه است که بازماندگان امپراطوری بزرگ ماد نتوانند زبان خود را حفظ و احیا نمایند و بپرورند؟به جرات می توان گفت وضعیت امروز زبان کوردی بسیار بهتر از وضعیت زبان نو ظهور ایتالیایی در قرن ۱۳ میلادی است. پیشینه فرهنگی و تاریخی و غنای ادبی مردم کرد آنقدر روشن و استوار است که بتواند راهگشای مردم کرد در احیا و پرورش زبان کوردی باشد.اما با این حال ما کوردها که داعیه گسترش زبان خود داریم و در این راستا سایتهای زیادی بر پا نموده ایم و بعضا تمام کردها را مخاطب قرار داده ایم وگاهی بر گویش خاصی از کوردی تمرکز کرده ایم و یا اصولا الفبایی خاص را رواج می دهیم و … چه میزان برنامه ریزی زبان و مولفه های موثر در آن را مورد توجه قرار می دهیم؟برداشت من آن است که اغلب سایتهای مرتبط با زبان کوردی بر خط و دستور زبان و آیین نگارش تمرکز کرده اند و مقوله های مهمتر دیگر، فراموش شده اند و یا کمتر مورد توجه قرار دارند. در حقیقت برنامه ریزی زبان کوردی باید برای کارآمد کردن آن در سطوح مختلف باشد و صد البته موضوع حفظ ماهیت و هویت اصلی آن در این جریان کارآمدسازی نیز مورد توجه قرار گیرد.ما کردها باید نسبت به کارآمدی ابزاری زبان خود و شان عاطفی آن مطمئن شویم تا زبان دیگری را از نظر کارآیی و عاطفی به زبان خود ترجیح ندهیم و به کار نگیریم.

Çiaiê agrî

کوهی دو قلو ما بین کردستان ترکیه(استان آگری) و ایران(شهر ماکو)،که مردم کرد زبان منطقه برای آن افسانه ها ساخته اند.

دارای دو قلهٔ آتشفشانی آگری بزرگ (۵۱۵۶ متر) و آگری کوچک (۳۹۵۲ متر) است.

آگری در زبان کردی به معنی کوه آتشفشانی و آتشین است.